شش مراحل توبه از کلام حضرت علی(علیه السلام)

مراحل توبه

« الِاسْتِغْفَارُ دَرَجَهُ الْعِلِّیِّینَ وَ هُوَ اسْمٌ وَاقِعٌ عَلَى سِتَّهِ مَعَانٍ:

أَوَّلُهَا: النَّدَمُ عَلَى مَا مَضَى.

 وَ الثَّانِی: الْعَزْمُ عَلَى تَرْکِ الْعَوْدِ إِلَیْهِ أَبَداً.

 وَ الثَّالِثُ: أَنْ تُؤَدِّیَ إِلَى الْمَخْلُوقِینَ حُقُوقَهُمْ حَتَّى تَلْقَى اللَّهَ أَمْلَسَ لَیْسَ عَلَیْکَ تَبِعَهٌ.

 وَ الرَّابِعُ: أَنْ تَعْمِدَ إِلَى کُلِّ فَرِیضَهٍ عَلَیْکَ ضَیَّعْتَهَا فَتُؤَدِّیَ حَقَّهَا.

 وَ الْخَامِسُ: أَنْ تَعْمِدَ إِلَى اللَّحْمِ‏الَّذِی نَبَتَ عَلَى السُّحْتِ فَتُذِیبَهُ بِالْأَحْزَانِ حَتَّى تُلْصِقَ الْجِلْدَ بِالْعَظْمِ وَ یَنْشَأَ بَیْنَهُمَا لَحْمٌ جَدِیدٌ.

 وَ السَّادِسُ: أَنْ تُذِیقَ الْجِسْمَ أَلَمَ الطَّاعَهِ کَمَا أَذَقْتَهُ حَلَاوَهَ الْمَعْصِیَهِ فَعِنْدَ ذَلِکَ تَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ».

استغفار درجه والا مقامان است و داراى شش معنا است:

اوّل- پشیمانى از آنچه گذشت؛

دوّم- تصمیم به عدم بازگشت؛

سوم- پرداختن حقوق مردم‏ چنان که خدا را پاک دیدار کنى که چیزى بر عهده تو نباشد؛

چهارم- تمام واجب هاى ضایع ساخته را به جا آورى؛

پنجم- گوشتى که از حرام بر اندامت روییده، با اندوه فراوان آب کنى، چنان که پوست به استخوان چسبیده و گوشت تازه بروید؛

ششم- رنج طاعت را به تن بچشانى چنان که شیرینى گناه را به او چشانده بودى، پس آن گاه بگویى، استغفراللَّه؛

منبع: نهج البلاغه، حکمت ۴۱۷

موضوعات مرتبط: توبه